Emir Türleri ve Geçerlilik Süreleri Nedir?

Pay Piyasası Emir Türleri

Pay Piyasası işlemleri için geçerli olan emir tipleri aşağıda belirtilmiştir.

1. Limit Fiyatlı Emirler (LFE): Fiyatın ve miktarın belirtildiği emirlerdir. Emrin gerçekleşmeyen bölümü işlem görmedikçe sistemde pasif olarak geçerlilik süresi sonuna kadar bekletilir.

2. Piyasa Emirleri (Market Order): Emir girişinde sadece miktarın belirtildiği, fiyatın belirtilmediği emirlerdir. Piyasa Emirleri sadece KİE-Kalanı iptal et emri olarak girilebildiğinden karşı tarafta eşleşecek emir kalmadığında emrin kalan kısmı otomatik olarak iptal edilir, pasife yazılmaz.

Açılış, kapanış bölümleri ve tek fiyat yönteminde emir toplama aşamasında girilen piyasa emirleri, eşleştirme başlayana kadar emir defterinde bekletilir, eşleştirme başladığında ise işleme dönüşür. İşleme dönüşmeyen piyasa emirleri seansın sürekli işlem veya takip eden tek fiyat bölümüne aktarılmaz, iptal edilir.

3. Piyasadan Limite Emirler (Market To Limit Order): Piyasa emirleri gibi fiyatsız olarak girilen emirlerdir. Karşı taraftaki sadece en iyi fiyat kademesinde bekleyen emirlerle eşleşerek işleme dönüşürler. Ancak işleme dönüşmeyen kısım, gerçekleştiği son işlem fiyatını alarak limit fiyatlı emre dönüşür ve emir defterinde pasif olarak yazılır (ancak KİE olarak girilirse pasife yazılmaz). Pay bazında maksimum emir hacmi sınırına tabidir. Bu tutar piyasa emirlerinde olduğu gibi belirlenir.

4. Dengeleyici Emirler (Imbalance Orders): Açılış ve kapanış seansları da dâhil olmak üzere tek fiyat yöntemi uygulanan tüm seans bölümlerinde, fiyat belirleme sürecinde hesaba katılmayan ancak belirlenen eşleşme fiyatı seviyesinde karşılanmadan kalan emirler ile işlem yapmak üzere girilen emirlerdir. Bu tip emirler, eşleşme fiyatından kalan emirler bittiğinde veya eşleşme fiyatından kalan emir yoksa birbirleri ile de eşleşme fiyatından işleme dönüşebilirler. Eşleşmeden kalan dengeleyici emirler iptal edilirler.

5. Koşullu Emirler: Girilen emrin aktif hâle gelmesi veya işleme dönüşebilmesi için bazı koşulların tanımlanabildiği emirlerdir. Dört şekilde verilebilir; miktar koşullu emirler, fiyat koşullu emirler, zaman koşullu emirler ve kısmi görünme koşullu emirler.

6. Kotasyon Emirleri: Kotasyonu oluşturan alış ve satış emrine kotasyon emri denir. Limit fiyatlı alış ve satış emrinden oluşan ve sadece piyasa yapıcı/likidite sağlayıcı üyeler tarafından girilebilen bir emir tipidir. Kotasyon emri bir bütün olarak iptal edilebileceği gibi sadece alış veya satış tarafı da iptal edilebilir.

7. Orta Nokta (Mid-Point) Emirleri: Orta Nokta (Mid-Point) emri, normal emir defterine kıyasla daha büyük miktarlı emirlerin kendi aralarında eşleşmesine imkân sağlayan ve piyasa katılımcılarına daha düşük işlem maliyeti sunan bir emir türüdür. Orta Nokta (Mid-Point) emirler yalnızca BIST 30 kapsamındaki paylarda kullanılır.

8. Ağırlıklı Ortalama Fiyat (AOF) Emirleri: Gün sonunda ilgili sırada oluşan ağırlıklı ortalama fiyatı referans alarak işlem gerçekleştirilmesine imkân veren yeni bir emir/işlem türüdür. AOF’den (TAR) emirler yalnızca BIST 30 kapsamındaki paylarda kullanılır.

9. Küsurat Emirler: İşlem biriminin içerdiği miktardan daha az miktarda verilmiş emirlerdir. Küsurat emirlerde sadece miktar girilir, fiyat yazılmaz ve küsurat işlemi o anda ilgili sermaye piyasası aracının “.E” sırasındaki son işlem fiyatından gerçekleştirilir. Henüz Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde devreye alınmamıştır.

10. Açığa Satış Emirleri: Sahip olunmayan sermaye piyasası araçlarının satışına ilişkin verilen emir tipidir. Açığa satış işlemleri, Yıldız Pazar ve Ana Pazar’da işlem gören paylarda yapılabilir. Açığa satışa konu olan paylar kurumlar tarafından belirlenmektedir.

Dinamik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bünyesinde açığa satış işlemi yapılacak paylar için müşteri temsilciniz ile iletişime geçebilirsiniz.

Zincir Emir Nedir?

Zincir emir, pay piyasasına iletilen bir alım satım emrinin gerçekleşme şartına bağlı olarak, yine bu emre tanımlanabilen alım ya da satım emridir.

Zincir emir girişi için, ilk olarak bekleyen bir ana emir girilmesi gerekmektedir. Ana emir girildikten ve sisteme iletildikten sonra platform üzerinde bulunan “zincir emir” butonundan ana emrin gerçekleşmesi sonrasında devreye girecek bir emir girilebilir.

Zincir Emirlerde Dikkat Edilmesi Gereken Esaslar Nelerdir?

• Zincir emrin girilebilmesi için ana emrin bekleyen emir olması gerekmektedir. Gerçekleşen emirlere zincir emir tanımlanamaz.
• Bekleyen bir emre birden fazla zincir emir girilebilir.
• Zincir emrin gerçekleşmesi için ana emrin tamamının gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Tamamı gerçekleşmeyen ana emre bağlı zincir emirler borsaya iletilmemektedir.
• Zincir emirler ana emir gerçekleştikten sonra Borsaya iletileceğinden, bakiye ve stok kontrolü ana emir gerçekleştikten sonra yapılır. Bu esnada hesap durumunun uygun olmamasından dolayı zincir emirler otomatik iptal edilir.
• Zincir emirler girildikten sonra istenirse silinebilir; emir iyileştirme ve bölme işlemi yapılamaz. Zincir emrinizi değiştirmek için silip, iptal edip, tekrar emri girmeniz gerekmektedir.
• Zincir emri bağladığınız ana emri iptal ettiğinizde zincir emriniz de otomatik olarak sistem tarafından iptal edilecektir.

Pay Piyasası Emir Geçerlilik Süreleri Nelerdir?

Dört farklı emir geçerlilik süresi bulunmaktadır.

1. Günlük: Pay Piyasası’ndaki bütün pazarlarda aksi belirtilmedikçe girilen her emir, girildiği gün boyunca geçerlidir ve işlem görmezlerse gün sonunda iptal edilirler.

2. Kalanı İptal Et (KİE): Fiyat ve miktar belirtilerek girilen ve emrin girildiği anda karşılanmayan bölümünün otomatik olarak iptal edildiği emir türüdür.

3. İptale Kadar Geçerli (İKG): Borsa Birincil Piyasada Değişken ve Sabit Fiyatla Talep Toplama yöntemlerinde halka arz süresinin sonuna kadar geçerli emir girişi mümkündür. Bu geçerlilik türü, talep toplama yöntemiyle halka arzların gerçekleştirildiği birincil piyasada (.HE sıralarında) kullanılacaktır.

4. Tarihli: Fiyat adımı ve fiyat değişme sınırları çerçevesinde geçerli olacakları son tarih belirtilerek Sisteme girilen, işlem görene veya iptal edilene kadar Sistemde geçerliliğini koruyan emirlerdir.